[Clip]TRỐN CHẠY TỬ THẦN: Có gì trong trò chơi săn người của phim sinh tồn truyền cảm hứng cho “Squid Game”? Văn Hóa

Sắp tới đây tín đồ điện ảnh khắp thế giới có dịp trải nghiệm cảm giác được theo đuổi nhưng nó lạ lắm. TRỐN CHẠY TỬ THẦN (The Running Man) dựa trên nguyên tác của tiểu thuyết từ nhà văn Stephen King, đưa nhân vật chính tham gia vào thử thách nghẹt thở trong một gameshow tàn bạo. Rất lâu trước Black Mirror, Squid Game, Stephen King đã đặt ra câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra khi sự hào nhoáng của truyền thông thay thế đạo đức? Chính tiền đề ấy đã trở thành “hạt giống văn hóa” cho nhiều tác phẩm phản địa đàng sau này, từ Battle Royale (1999) đến The Hunger Games (2008) hay thậm chí là Squid Game (2021 – 2025). Ngay cả những bộ phim như Nerve (2016), Ready Player One (2018) cũng chịu ảnh hưởng ít nhiều từ ý tưởng về cái chết được phát sóng. Và giờ đây, sau hơn 40 năm, chúng ta sẽ bước vào một thế giới tưởng chừng xa lạ nhưng vẫn phản chiếu nhiều điều quen thuộc của xã hội hiện tại, qua tác phẩm sinh tồn hành động nổi bật trong tháng 11 - TRỐN CHẠY TỬ THẦN. 

Tiểu thuyết của Stephen King được xuất bản dưới bút danh Richard Bachman xoay quanh thế giới năm 2025, tại một nước Mỹ với nền kinh tế lâm vào khủng hoảng và một chính phủ kiểm soát gần như mọi thứ. Tác phẩm kể về Ben Richards (Glen Powell). Ben thất nghiệp, bị đưa vào danh sách đen, và gia đình anh đang trong hoàn cảnh không thể nào “mạt” hơn: con gái ốm yếu, vợ phải làm gái mại dâm. Cực chẳng đã, anh ta phải đăng ký tham gia gameshow sinh tồn Trốn Chạy Tử Thần để có tiền cứu sống con gái.

Gameshow đi dễ khó về 

Điều hành gameshow là Network - một tập đoàn siêu khổng lồ nắm quyền chi phối mọi mặt của đời sống. “Network là phiên bản phóng đại của những công ty đa ngành ngoài đời.” Đạo diễn Edgar Wright lý giải. “Họ kiểm soát mọi thứ. Họ nắm giữ thông tin về lịch sử nghề nghiệp, hồ sơ y tế, tất cả mọi thông tin liên quan tới bạn. Đấu với Network là một nhiệm vụ gần như bất khả thi.”

Trong thế giới ấy, mỗi hộ gia đình đều được cung cấp một chiếc TV do nhà nước quy định và Network trợ cấp. Toàn bộ các kênh phát sóng, nội dung và thông tin đều do tập đoàn này sản xuất và phân phối. Hệ thống truyền hình mang tên Free Vee có mặt trong mọi ngôi nhà, buộc người dân phải bật TV suốt 24 giờ mỗi ngày, nếu tắt sẽ bị phạt. Những chương trình trên đó được thiết kế để thao túng nhận thức, khiến người dân dần chấp nhận bạo lực, sự căng thẳng và bất công như một phần tất yếu của cuộc sống.

Giữa một xã hội bị tẩy não bởi truyền thông, gameshow trở thành hình thức giải trí phổ biến nhất. Ngoài Trốn Chạy Tử Thần, còn có những chương trình tàn nhẫn như Treadmill to Bucks, nơi bệnh nhân tim buộc phải vừa chạy vừa trả lời câu hỏi để giành tiền thưởng. “Tất cả những chương trình đó đều độc ác, và phần lớn cực kỳ nguy hiểm,” Wright nói. “Trong số đó, Trốn Chạy Tử Thần là khốc liệt nhất và cũng được yêu thích nhất. Mỗi bước bạn đi, sẽ có hàng triệu người tìm cách ngăn cản bạn.” 

Trong Trốn Chạy Tử Thần, thí sinh bị tuyên bố là kẻ thù của quốc gia và có 12 giờ để trốn chạy trước khi bị săn đuổi. Những “Thợ săn” chuyên nghiệp được thuê để truy sát người chơi, trong khi khán giả có thể gọi điện hỗ trợ truy tìm. Mỗi giờ sống sót, người chơi sẽ nhận được tiền thưởng, và nếu hạ gục được một Thợ săn hay sĩ quan, phần thưởng càng tăng. Giải thưởng tối thượng là 1 tỷ đô la Mỹ, nhưng để đạt được nó, người chơi phải sống sót đủ 30 ngày.

“Tôi phải nói rằng tôi đã có khoảng thời gian khá vui khi nghĩ ra các trò chơi” - Stephen King hài hước chia sẻ về thế giới đen tối mà ông đã sáng tạo nên.

Một xã hội “không cứu được”

Tất cả những trò chơi quái đản mà Stephen King nghĩ ra trong TRỐN CHẠY TỬ THẦN phần nào phản chiếu bản chất suy đồi của thế giới ông dựng nên. Trốn Chạy Tử Thần không chỉ là một gameshow sinh tồn mang tính giải trí, mà còn là triệu chứng cho một xã hội tuyệt vọng, sự đồng lõa của truyền thông và sự thương mại hóa cuộc sống con người.

Ở trung tâm của cơn hỗn loạn đó là Ben Richards, người đàn ông bị dồn đến bước đường cùng. Với khán giả hiện đại, việc anh ta chấp nhận tham gia một gameshow có tỉ lệ sống sót thấp hơn trúng xổ số nghe có vẻ điên rồ. Thế nhưng, như giáo sư kinh tế Dennis L. Hoffman lý giải, “dạng tuyệt vọng đó không hề hiếm.” Trong văn học, một ví dụ kinh điển chính là Jean Valjean trong Những Người Khốn Khổ, phải ngồi tù 19 năm chỉ vì ăn cắp một ổ bánh mì để nuôi cháu.

“Có rất nhiều ví dụ về việc con người chấp nhận rủi ro vượt quá điều được xem là hợp lý,” Hoffman nói. “Có người đi bộ hàng nghìn dặm, chấp nhận nguy hiểm tính mạng để vượt biên mà không có gì chắc chắn. Tại sao? Vì họ đang đặt cược để có cuộc sống tốt hơn.” Ông kết lại: “Cuối cùng, bạn chỉ có một cuộc đời và một gia đình. Chúng ta thích nghĩ rằng mình đưa ra quyết định dựa trên lý trí, nhưng khi vào tình thế cùng cực, lý trí bị dồn đến giới hạn.”

Thế nhưng trong thế giới của TRỐN CHẠY TỬ THẦN, bi kịch của Ben Richards lại bị những kẻ có quyền biến thành công cụ kiếm lợi. Họ hả hê khi thấy anh bị săn đuổi như con mồi, và phát sóng từng phút đau đớn đó để câu view. Những cá nhân quyền lực như tay MC hay Dan Killian, người đứng đầu Network, là bậc thầy thao túng, điều khiển cả một cỗ máy nghiền nát sinh mạng con người thành sản phẩm truyền thông hào nhoáng.

Tất cả diễn ra trong một nước Mỹ phản địa đàng, nơi khoảng cách giàu nghèo đạt đến cực điểm. Khu ổ chuột Slumside, nơi gia đình Richards sinh sống, bẩn thỉu và ngột ngạt; chỉ cách đó vài con phố là Uptown xa hoa, nơi cư dân dường như luôn rạng rỡ dưới ánh mặt trời.

Thật đáng buồn, bức tranh ấy không chỉ tồn tại trong tưởng tượng. Nhiều quốc gia hiện nay cũng đang phải đối mặt với những vấn đề tương tự: sự chênh lệch giàu nghèo, ảnh hưởng tiêu cực từ các tập đoàn lớn và sự bào mòn đạo đức xã hội. Diễn viên Lee Pace nhận định: “Bây giờ thế giới đầy thù hận và chia rẽ hơn nhiều so với thập niên 80. Dù bạn đứng ở phe nào, ai cũng thấy điều đó. Và King đã nhìn thấy trước cả mấy chục năm. Ông ấy rất nhạy cảm với sự điên rồ của xã hội, thứ mà công nghệ và truyền thông chỉ làm trầm trọng hơn.” Có thể nói, thế giới trong TRỐN CHẠY TỬ THẦN là phiên bản phóng đại của chính chúng ta, nơi thù địch và truyền thông cực đoan đã trở thành chuẩn mực văn hóa. Bởi vậy, bộ phim không chỉ dừng lại ở một câu chuyện sinh tồn kịch tính, mà giống như một lời tiên tri ám ảnh, cảnh báo con người về tương lai nếu chúng ta tiếp tục nhắm mắt trước sự tha hóa.

TRỐN CHẠY TỬ THẦN khởi chiếu tại rạp từ ngày 14.11.2025.

Trailer.

VDTonline.vn